CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa dojrzałych owocników
|
Owocniki bulwiaste, często nieregularne, guzowate. Wielkość dojrzałych owocników 2-4 cm. Barwa powierzchni owocnika bardzo zróżnicowana, ochrowo-żółta do ciemnobrązowej – kolory czasem bardzo jaskrawe. Owocniki matowe, czasem sprawiające wrażenie zamszowatych. Gleba za młodu biała, potem szaro-brązowa, w okresie pełnej dojrzałości brązowo-czarna do czarnej, poprzecinana białymi żyłkami płonnej tramy Miąższ sprężysty, zwarty o przyjemnym zapachu z wyraźną nutą czosnku. W starych owocnikach zapach bardzo drażniący, podobny do zapachu Mycetinis alliaceus. Na powierzchni owocnika lub na przekroju gleby często można zaobserwować gutację ciemnobordowego, przeźroczystego soku. Owocniki często oplecione siatką czarnobrązowych ryzomorf. Najczęściej w okolicach podstawy owocnika, rzadziej na całej powierzchni.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki M.ambiguus
|
Perydium 200-400 μm, plektenchymatyczne, zbudowane grubościennych, zabarwionych na ciemnobrązowo, septowanych strzępek o średnicy 4-10 μm. Sprzążki obecne w większości strzępek. Brak rozdętych segmentów strzępek lub bardzo nieliczne i nigdy tak duże jak u M.broomeanus – maksymalnie do 10-15 μm. Płonna trama zbudowana z hialinowych strzępek ze sprzążkami, 2-7 μm średnicy. Podstawki cylindryczne 2-6 zarodnikowe, jednak najczęściej 3-4 zarodnikowe. Zarodniki cytrynokształtne, romboidalne do owalnych, zawsze z wyraźnie zaznaczonym obłym wyrostkiem szczytowym (apex) i zakrzywionymi wyrostkami sterygmalnymi (apiculus). Za młodu hialinowe, potem jasnobrązowe do ciemnobrązowych i czarnych, grubościenne, z jedną dużą lub kilkoma małymi kroplami, 14-19 x 6-10 μm, Q=1,8-2,2.
 |
 |
 |
Szczegóły budowy perydium M.ambiguus. Strzępki powierzchniowe bez rozdętych komórek.
|
|
SIEDLISKO
|
Melanogaster ambiguus preferuje żyzne, bogate w składniki odżywcze gleby czarnoziemne, brunatnoziemne i rędzinowe – ale również żyzne gleby o pochodzeniu antropogenicznym. Większość stanowisk zlokalizowano na obszarach wapiennych, wydaje się więc że gatunek preferuje gleby o zwiększonej zawartość węglanu wapnia. Wyrasta w warstwie humusu, do 3-6 centymetrów w głąb gleby ale również semihypogeicznie. Czasem owocniki wyrastają piętrowo – pod owocnikami rosnącymi na powierzchni gleby, kolejne wyrastają głębiej. Taki sposób wzrostu zaobserwowano jedynie u przedstawicieli rodzaju Melanogaster oraz Elaphomyces. Jest jedynym przedstawicielem europejskich gatunków Melanogaster, który mikoryzuje z wieloma gatunkami drzew liściastych - ale równie często iglastych. Zlokalizowany w Polsce w monokulturowych borach Picea Abies oraz Pseudothuga menziesii. Spotykany zarówno w lasach nizinnych jak i wyższych położeniach górskich, do 1500 m n.p.m.
|
WYSTĘPOWANIE
|
W Polsce gatunek częsty, ale nie tak pospolity jak Melanogaster broomeanus. Często podawany z innych krajów Europy. Znany z Ameryki Północnej.
Beskid Mały – DF86, Ponikiew k. Wadowic, Maj 2006
Wyżyna Śląska – DF02, Psary k. Tarnowskich Gór, Czerwiec 2010
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF26, Ogrodzieniec k. Zawiercia, Październik 2012
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF06, Podlesice k. Zawiercia, Maj 2014
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF58, Bolechowice k. Krakowa, Listopad 2014
Wyżyna Śląska – DF33, Grodziec k. Będzina, Czerwiec 2015
|
UWAGI
 Grupa owocników
|
Polska nazwa gatunku to czarnobrzuszek filcowaty. Polska nazwa nie oddaje typowych cech gatunku – jest sugestią mogącą prowadzić do pomyłek w trakcie oznaczania. Wszystkie gatunki w obrębie rodzaju Melanogaster charakteryzują się powierzchnią owocników którą można określić mianem filcowata.
|
